Uwagi ogólne

Ostatnio przywiązuje się coraz większą wagę do dostosowywania przestrzeni dla osób niepełnosprawnych, z uwzględnieniem specyficznych potrzeb różnych grup. Wiele instytucji zgłasza się do Polskiego Związku Niewidomych z prośbą o wskazówki dotyczące adaptacji obiektów i pomieszczeń dla osób z dysfunkcją wzroku.

Nie ulega wątpliwości, iż to, jak jest zorganizowane otoczenie fizyczne człowieka ma duży wpływ na jego codzienne działanie, samopoczucie. W przypadku osób z uszkodzonym wzrokiem otoczenie może stymulować funkcjonowanie, bądź przeciwnie – może być czynnikiem znacznie ograniczającym lub stwarzającym niebezpieczeństwo. Kiedy osoby takie znajdą się na przykład w nieprzystosowanym do ich potrzeb budynku z pewnością będą miały poważne opory przed powrotem w to miejsce i zaczną go unikać. Wynika to przede wszystkim z obawy przed tym, czy dadzą sobie radę z pokonaniem czekających ich tam barier. Zetknięcie się osób niewidomych lub niedowidzących z otoczeniem, które nie jest przystosowane do ich potrzeb, zawsze wywołuje u nich stres, frustrację, a nawet depresję. Lęki te sprawiają, że wybierają pozostanie w domu, bo jedynie tam czują się bezpiecznie, a przecież możliwość korzystania z przestrzeni publicznej nie jest jakimś przywilejem, ale jednym z podstawowych praw każdego człowieka.

Poniżej kilka podstawowych elementów ułatwiających osobom niewidomym i niedowidzącym funkcjonowanie w przestrzeni publicznej.

Jeśli chodzi o budynki, to pamiętajmy, iż dostępność budynku oznacza:

• zapewnienie możliwości wejścia i poruszania się po danym obiekcie,
• możliwość skorzystania z wszystkich oferowanym w nim funkcji.

Oto kilka zasad, które powinno się uwzględniać, aby przestrzeń była bardziej przyjazna dla osób z dysfunkcją wzroku.

• Wejście do budynku powinno  zawierać  informacje dotykowe o zmianach poziomów i schodów oraz zapewniać bezpieczeństwo. W tym celu można zastosować wykładziny podłogowe o różnych fakturach, większe podesty czy wykorzystać oświetlenie z podłączonym generatorem dźwięku o rozpoznawalnym sygnale ułatwiającym lokalizację schodów.
• W pomieszczeniu i na korytarzach komunikacyjnych należy zastosować zmienną fakturę podłoża dla umożliwienia osobie niewidomej lepszej orientacji w kierunkach i usytuowaniu pomieszczeń.
• W pomieszczeniu, w którym pracuje lub uczy się osoba niewidoma powinny znajdować się odpowiednio szerokie przejścia pomiędzy ścianami i meblami, a także bezpieczne przejście od stanowiska pracy/nauki  do drzwi wejściowych.
• Drzwi wejściowe powinny być szerokie i oznaczone napisem brajlowskim lub innym sposobem możliwym do odczytania dotykiem.
• Konieczne jest stosowanie powierzchni antypoślizgowych.
• Najbliższe otoczenie osoby z wadą wzroku powinno charakteryzować się stałym i niezmiennym rozmieszczeniem mebli, sprzętów, przedmiotów. Zapewnia to osobom niewidomym bezpieczeństwo i swobodę w samodzielnym poruszaniu się.
• W pomieszczeniu w którym pracuje/uczy się  osoba niewidoma bardzo ważne jest właściwe rozmieszczenie mebli, a także ich konstrukcja i oznaczenie. Na drzwiach szaf na ustalonej wysokości powinny znajdować się powiększone napisy lub napisy brajlowskie mówiące o ich zawartości. Napisami brajlowskimi powinny być także oznaczone inne przedmioty np. klucze, przyciski urządzeń technicznych itp.
• Wielkość i kształt biurka jest ważnym elementem kształtowania stanowiska pracy biurowej/ nauki dla osoby z wadą wzroku. Najodpowiedniejszym kształtem blatu biurka jest kształt rogala, pozwala na ustawienie rzeczy niezbędnych na biurku w zasięgu rąk. Natomiast listwa wykończeniowa wokół blatu zapobiega zrzucaniu przedmiotów na podłogę.
• Przystosowując stanowisko pracy/nauki dla osoby niewidomej należy uwzględnić dodatkową przestrzeń na przechowywanie przedmiotów i materiałów niezbędnych do wykonywania obowiązków zawodowych a związanych z niepełnosprawnością tej osoby (dodatkowe urządzenia, materiały brajlowskie).

KOLOR ŻÓŁTY – BARDZO WAŻNY!

W tym miejscu należy koniecznie zwrócić uwagę na jeszcze jeden, bardzo ważny element – kolor oznaczeń dla osób z dysfunkcją wzroku. Niekiedy spotykamy się z pytaniem, dlaczego nasze środowisko tak bardzo upiera się przy żółtym kolorze pasów ostrzegawczych na stopniach schodów, szklanych drzwiach, windach, polach uwagi itd. Przecież do dyspozycji mamy tak wiele innych, być może nawet ładniejszych barw. Wybór takiego koloru jest uzasadniony badaniami okulistycznymi. Z badań tych wynika bowiem jednoznacznie, iż tracące wzrok oko ludzkie ostatnim kolorem, jaki widzi, jest właśnie kolor żółty. Odcień tego koloru powinien być jak najbardziej zbliżony do koloru żółtego w skali RAL Classic 1023 (Traffic yellow). Jest on dla nas najbardziej widoczny, co również zostało potwierdzone licznymi testami osób z naszego środowiska.

WIĘCEJ INFORMACJI

Szczególnie zachęcamy do zapoznania się z treścią broszury Projektowanie i adaptacja przestrzeni do potrzeb osób niewidomych i słabowidzących – wersja 2016 oraz obejrzenia film Jak widać kiedy niewiele widać.

Polecamy również rozmowę z dyrektorem naszego Okręgu, Włodzimierzem Ożgą, która ukazała się na łamach Nowej Trybuny Opolskiej [nr 301 (6605), 30.12.2014, Wkładka: Integracja bez barier, s. III]. Tekst dostępny również w wydaniu internetowym.